Zorunluluk ve yeterlilik bildiren yardımcı fiiller (musieć, móc)

Musieć  yardımcı fiili zorunluluk bildirir, bu fiilden sonra her zaman diğer  fiilin mastarı (bezokolicznik) getirilir.  

Muszę     czytać      Okumalıyım (okumak zorundayım)
Musisz    czytać      Okumalısın (okumak zorundasın)
Musi     czytać      Okumalı (okumak zorunda)
Musimy czytać       Okumalıyız (okumak zorundayız)
Musicie  czytać       Okumalısınız (okumak zorundasınız)
Muszą. czytać        Okumalılar (okumak zorundalar)

 
Moć  yardımcı fiili yeterlilik bildirir, bu fiilden sonra her zaman diğer  fiilin mastarı (bezokolicznik) getirilir.

Mogę     czytać       Okuyabilirim
Możesz    czytać      Okuyabilirsin
Może      czytać      Okuyabilir
Możemy czytać       Okuyabiliriz
Możecie  czytać       Okuyabilirsiniz
Mogą. czytać          Okuyabilirler

Geçmiş Zaman

Lehçede fiillerin geçmiş zamanda çekilebilmesi için fiilin son harfi atıldıktan sonra eğer özne veya özneler erkekse -łem, -łes, -ł, liśmy, -liście, -li ekleri, bayansa  -łam, -łas, -ła, -łyśmy, -łyście, -ły  ekleri getirilir.

Czekać                        Beklemek

Czekałem (łam)              Bekledim  
Czekałeś (łaś)                Bekledin
Czekał (ła)                    Bekledi
Czekaliśmy (łyśmy)       Bekledik
Czekaliście (łyście)       Beklediniz
Czekali (-ły)                 Beklediler


       
Robić                          Yapmak 

Robiłem (łam)                 Yaptım  
Robiłeś (łaś)                   Yaptın
Robił(ła)                        Yaptı
Robiliśmy (łyśmy)         Yaptık
Robiliście (łyście)         Yaptınız
Robili (-ły)                  Yaptılar


Szanować                       Saygı göstermek 

Szanowałem(łam)           Saygı gösterdim  
Szanowałeś (łaś)             Saygı gösterdim
Szanował(ła)                   Saygı gösterdi
Szanowaliśmy (łyśmy)     Saygı gösterdik
Szanowaliście (łyście)     Saygı gösterdiniz
Szanowali(-ły)              Saygı gösterdiler

Gelecek Zaman

Lehçede fiillerin  gelecek zaman çekimi  olmak (być) fiilinin gelecek zamanda çekiminden sonra fiilin mastarının veya gelecek zaman ekleriyle çekimlenmiş fiilin getirilmesiyle gerçekleştirilir.

1.Yöntem 
olmak  (być) fiilinin gelecek zaman çekimi + mastar

Pomagać                   Yardım etmek

Będę pomagać           Yardım edeceğim

Będziesz pomagać    Yardım edeceksin

Będzie pomagać        Yardım edecek

Będziemy pomagać    Yardım edeceğiz

Będziecie pomagać    Yardım  edeceksiniz

Będą pomagać          Yardım edecekler


2.Yöntem 
olmak  (być) fiilinin gelecek zaman çekimi + gelecek zaman ekleriyle çekimlenmiş fiil

 Będę pomagał(a*)       Yardım edeceğim

Będziesz pomagał(a*)    Yardım edeceksin

Będzie pomagał(a*)         Yardım edecek

Będziemy pomagali(ły*)    Yardım edeceğiz

Będziecie pomagali(ły*)    Yardım  edeceksiniz

Będą pomagal(ły*)          Yardım edecekler

*Özne veya özneler bayansa  kullanılacak fiil çekimi örneğin  będę pomagała, będziecie pomagały

Yukarıda da rahatlıkça görülebileceği üzere gelecek zaman fiil çekimini 1. yönteme göre gerçekleştirmek daha basit ve kolaydır.  

Düzenli fiillerde geniş zaman

Lehçede bir fiili geniş zamanda çekebilmek için fiilin sonundaki ć harfini atıyoruz ve -m, -sz, -, -my, -cie, -ają eklerini getiriyoruz.

Czytać                                Okumak
Czytam                               Okuyorum
Czytasz                               Okuyorsun
Czyta                                  Okuyor
Czytamy                             Okuyoruz
Czytacie                             Okuyorsunuz
Czytają                               Okuyorlar  


Pytać                                  Sormak
Pyytam                              Soruyorum
Pytasz                               Soruyorsun
Pyta                                  Soruyor
Pytamy                             Soruyoruz
Pytacie                             Soruyorsunuz
Pytają                              Soruyorlar


-wać ile biten fiillerin çekimindeyse    sondaki   -ować  ı attıktan sonra  -uje, -ujesz, -uję, -ejmy,-ujecie, -ują eklerini getiriyoruz.

Glosować                  Oy kullanmak 
Glosuje                     Oy kullanıyorum
Glosujesz                  Oy kullanıyorsun
Glosuję                     Oy kullanıyor
Glosujemy                Oy kullanıyoruz
Glosujecie                Oy kullanıyorsunuz
Glosują                    Oy kullanıyorlar

Eril, dişil ve nötr isimler

Lehçede isimler eril ( męski), dişil (żenski), nötr (nijaki) olmak üzere üç farklı gruba ayrılırlar. İsimlerin bu gruplardan hangisine dahil olduğunu bilmemiz bu isim gruplarına göre değişim gösteren sıfatları doğru bir şekilde çekebilmemezi sağlar. Genel olarak sessiz harfle biten isimler eril, a harfiyle  ile biten isimler dişil  o ve e harfiyle biten isimler de nötrdür.

Dom      Ev         Son harfi sessiz olduğu  için eril

Kobieta  Kadın    Son  harfi a olduğu için dişil

Morze   Deniz     Son harfi e olduğu için nötr

Sıfatların isim gruplarına göre değişim gösterdiğini üstte yer alan paragrafta belirtmiştim. Örneğin mały (küçük) sıfatı isim gruplarına göre mały, mała, małe olarak değişir.

mały dom      küçük   ev

mała kobieta  küçük kadın

małe morze   küçük deniz

Sahip olmak (mieć) fiilinin geniş zaman çekimi

Ja   mam            Benim  ....... var
Ty  masz            Senin  ........ var
On/Ona/Ono     Onun   ......... var
My  mamy        Bizim  .........  var
Wy macie          Sizin ........... var
Oni/One mają  Onların  .......var


Örnek Cümleler: 

Mam pieniędze       Param  var

Masz talent           Yeteneğin var

On ma czyste sumienie   Onun temiz vicdanı var (vicdanı rahat)

Już nie mamy cierpliwości   Artık sabrımız kalmadı

Macie jakiś pomysł ?    Herhangi bir fikriniz var mı ?

Oni mają szansę        Şansları var

Olmak (być) fiilinin geniş zaman çekimi

Ja	jestem	Ben  ...... ım
Ty	jesteś	Sen .... sın
On/Ona/Ono	jest	O .... dır
My	jesteśmy	Biz ..... ız
Wy	jesteście	Siz .... nız
Oni/One	są	Onlar ....dır

Örnek cümleler: 

(Ja) Jestem turekiem   (Ben) Türküm 

(Ty) Jesteś mistrzem   (Sen)  Ustasın/Şampiyonsun 

Mój chłopak jest uparty   Erkek arkadaşım inatçı  

(My) Jesteśmy w wakacje       (Biz) Tatildeyiz  

(Wy)Jestescie bogaci czy biedni ?  Zengin misiniz yoksa fakir mi ? 

Oni są z nami       Onlar bizimle beraber 

Lehçe Tercüme

Lehçe (Polonyaca) çevirileriniz özenli bir şekilde ve metnin aslına sadık kalarak yapılır. Yetkin olmayan tercümanlar tarafından yapılan  kötü çevirilerden dolayı mağdur olmak   istemiyorsanız lütfen lehcetercume@gmail.com adresinden benimle irtibata geçiniz.